Referentias, de Xosé Lois García, é un poema monumental que transcende as limitacións do xénero para converterse na cartografía íntima dun vasto universo intelectual. Desde a casa lisboeta de Sophia de Mello Breyner Andresen até o mausoleo do Che Guevara en Santa Clara, desde os trobadores galeses medievais até os mártires contemporáneos de Palestina, García construíu a súa identidade poética a través dun diálogo constante coas figuras que marcaron a «paisaxe interior». Non é un libro de homenaxes convencionais: é a arquitectura dun concepto que se define pola súa admiración e compromiso.
A obra explícase como unha constelación de conversas intertextuais onde a técnica medieval do «leixa-pren» se converte nun método contemporáneo. Os versos de Manuel Bandeira dialogan co autor brasileiro. As palabras de Gabriel Aresti resoan na apaixonada defensa da «Matria» galaica. Místicos dabondo como Rumi conversan con San Xoán da Cruz nunha procura espiritual que transcende as fronteiras dogmáticas. Esta estrutura caleidoscópica revélalle a un poeta de erudición enciclopédica a capacidade de ensinar cuestións a través de épocas, xeografías e disciplinas do coñecemento humano.
Xosé Lois sitúase como herdeiro dunha tradición de poesía cívica e combativa, firmemente arraigada na súa identidade galeguista pero cunha vocación universalista. O compromiso nacionalista está arraigado nun anticolonialismo visceral que abrangue as obras de Angela Davis, Frantz Fanon e os poetas de Guatemala ou Gaza. O místico tibetano Milarepa convive co revolucionario Che Guevara nunha cosmovisión que fusiona política e espiritualidade, denuncia e contemplación, resistencia local e solidariedade planetaria. En Galiza é tamén un punto de partida para unha cartografía global da xustiza e a beleza.
Referentias preséntase, en última instancia, como un acto de xenerosidade intelectual sen comparación na poesía contemporánea. É a invitación dun poeta duro a volver á súa biblioteca interna, un mapa de lecturas, admiracións e compromisos que o lector pode usar para construír as súas propias referencias nun mundo fragmentado. Xosé Lois non só fala cos seus contactos: ofrécelles como aquí, coma un mapa para navegar futuros na procura da súa propia paisaxe interior.
